Enerjide tarihi günler yaşanıyor. Koronavirüs salgını küresel ekonomiyi durma noktasına getirirken, petrol fiyatları da dibe doğru hareket ediyor.

Sene başında 61 dolar olan ve güne 17 dolardan başlayan ABD’de Batı Teksas petrolünün fiyatı gün içinde son 21 yılın en düşük seviyesi olan 11 dolara kadar geriledi.

Bir varilde 159 litre petrol olduğu düşünülürse, petrolün litresi 7 cent/dolara gerilemiş durumda. Bu rakamın TL karşılığı ise 50 kuruş.

Sene başında 66 dolar olan ve güne 28 dolardan başlayan Brent tipi petrolün fiyatı da 26 dolara geriledi.

ABD’nin girişimleri sonucunda Suudilerin başını çektiği Petrol İhraç Eden Ülkeler Örgütü (OPEC) ile Rusya’nın başını çektiği ülkelerin günlük 9,7 milyon varillik üretim kesintisi kararı da fiyat düşüşüne çare olmadı.

Anlaşma öncesinde 34 dolara kadar yükselen Brent petrolün varil fiyatı bugün 26 dolara geriledi.

ABD gibi OPEC+ dışındaki ülkelerin de katkısıyla üretim kesintisinin 20 milyon varile kadar çıkacağı söylense de, küresel talepte salgın kaynaklı düşüşün günlük 35 milyon varile kadar çıktığı belirtiliyordu.

Petrol gelirlerine bağımlı birçok ülke ve şirket finansal olarak zor duruma düşerken, özellikle petrol üretim maliyetlerinin yüksek olduğu ABD’de birçok petrol şirketinin iflas edebileceği konuşuluyor.

Londra merkezli enerji danışmanlık şirketi Global Resources Partnership İcra Kurulu Başkanı Mehmet Öğütçü, petrolde günlük 10 milyon varillik arz kesintisi kararı alınsa da talep düşüşünün 35 milyon varil seviyesinde olduğuna işaret ederken, anlaşmanın fiyat düşüşüne çare olmayacağını belirtti.

Arz-talep dengesizliğinin yakın gelecekte giderileceğine dair bir işaret görmediğini belirten Öğütçü, geçen yıl günlük 100 milyon varil olan petrol tüketiminin bu yıl salgınla birlikte 65 milyon tona gerilediğini dile getirdi.

En fazla zarar gören ülkelerin başında Suudi Arabistan, Rusya ve ABD gibi büyük üreticiler geldiğini, Exxon Mobil, Shell, BP, Rosneft, Aramco, Chevron, Total gibi büyük petrol şirketleri borsada neredeyse Türkiye’nin toplam milli gelirine yakın değer kaybettiğini kaydeden Öğütçü, “Yeniden toparlanmaları zaman alacak. Çoğunun borçları katlanarak artıyor” dedi.

“Krizin yakın zamanda durulması beklenmediği için fiyatların en azından bulunduğu seviyede tutulması bile başarı sayılabilir” diyen Öğütçü, yeni yatırım yapılmayacağı için üç-dört sene içinde arz sorununun ortaya çıkabileceğine işaret etti.

Fiyatların düşmesinin ABD’li petrol ve doğalgaz üreticilerini zor duruma düşürdüğünü çünkü üretim maliyetlerinin Rusya ve Suudi Arabistan'a kıyasla daha yüksek olduğunu hatırlatan Öğütçü, “Uzun süre direnmeleri mümkün olamaz. Ya Trump onlara kurtarma paketi getirecek, ya kuyuları kapatacaklar ya da petrol fiyatları tekrar yükselmeye başlayacak” değerlendirmesinde bulundu.

Daha fazla üretim kısıtlaması gerektiğini vurgulayan Öğütçü, “Krizin sadece petrol değil doğalgaz, kömür, nükleer ve yenilebilir enerji alanlarında da kapsamlı yansımaları olacağını, iklim değişikliği çabalarını yavaşlatacağını söylemek için ise kâhin olmaya gerek yok” yorumunu paylaştı.

Suudi Arabistan'ın cari işlemler açığının giderek şiştiğini, acilen yüksek petrol fiyatlarının pompalayacağı yeni paraya ihtiyacı olduğunu belirten Öğütçü, “Gelir azaldıkça sosyal çalkantılar, hatta rejim değişikliği senaryoları da kapıda bekliyor” dedi.

TEMİZ ENERJİYE GEÇİŞ KESİNTİYE UĞRAYABİLİR

Petrol 50-60 dolar aralığında iken hidrokarbon yakıtlarla rekabet edebilecek fiyat düzeyine ulaştığı için hızla büyümekte olan yenilenebilir sektörünün, fosil yakıtların ucuzlamasından, çok memnun olmayacağını da hatırlatan Öğütçü, “Enerji verimliliği ve zaten maliyetleri yüksek olan nükleer enerji sektörü de de darbe yiyecektir bu fiyat düzeyi değişmezse. Herkesin heyecanla desteklediği yeşil, temiz enerjiye geçiş sürecinde de bazı sapmalar yaşanabilecek önümüzdeki dönemde. Rüzgar ve güneş enerjisinin nefesi artan ölçüde petrol ve doğal gaz gibi fosil yakıtların ensesinde idi son zamanlara kadar, ama fosil yakıt fiyatlarının ucuzlaması ile birlikte bu süreç kesintiye uğrayabilir” dedi.

“TÜRKİYE İÇİN OLUMLU AMA İHRACAT VE İNŞAAT PAZARLARINDA YANSIMALARI OLACAK”

Türkiye’nin doğalgazda yüzde 98, petrolde yüzde 93 oranında dışa bağımlı olduğunu ve fiyat düşüşünün Türkiye için olumlu olduğunu belirten Öğütçü, “Ama bu ucuzlamanın diğer keskin ucunda ihracat ve inşaat pazarlarımız olan petrol üreticilerinin gelirlerinin azalmasının yaratacağı yansımalar var” uyarısında bulundu.

ABD’DE ŞİRKETLER İFLAS EDEBİLİR

BOTAŞ Gaz Alımı Daire Başkanı Ali Arif Aktürk, ABD’de petrol fiyatlarındaki büyük düşüş nedeniyle özellikle küçük petrol şirketlerinin iflas edebileceğini, birçok petrol kuyusunun kapanabileceğini ve büyük firmalarında işçi çıkarma yoluna gidebileceğini dile getirdi.

Fiyatların tekrar yükselmesinin ve 30 dolarlar seviyesine gelmesinin salgının yavaşlaması ve normalleşmeye dönüşe bağlı olduğunu belirten Aktürk, tekrar 40 dolarlar seviyesinin görülmesinin ise Ocak 2021’de başkanlık seçimleri sonrasına sarkabileceğine işaret etti.

kaynak: sözcü.com.tr